Биыл – ерекше жыл. 2025 жылы Қазақстан Республикасының Конституциясына тура 30 жыл толып отыр. Бұл – жай ғана дата емес, ел тарихындағы тағдырлы шешім қабылданған, жаңа мемлекеттілікке негіз қаланған маңызды белес. Ата Заң – тек заңдар жинағы емес, ол – тәуелсіздікпен бірге өмірге келген, жаңа дәуірге бастама болған киелі құжат.
1995 жылдың 30 тамызы – әрбір қазақстандықтың есінде. Сол күні халқымыз бүкілхалықтық референдум арқылы жаңа Конституцияны қабылдап, өз тағдырын өзі шешті. Бұл нағыз демократияның жарқын көрінісі еді.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары ел үшін оңай болған жоқ. Кеңестік жүйеден қалған ескі заңдар жаңа қоғамға сай келмейтін. Халықтың көкейінде «Енді қай жолмен жүреміз?» деген заңды сұрақ тұрды. Сол сәтте тарих сахнасына Ата Заң шықты, бағыт беріп, жол көрсетті.
1995 жылы қабылданған Конституция Қазақстанды зайырлы, құқықтық және біртұтас мемлекет ретінде бекітті. Оның әрбір бабы – ел ертеңін ойлап жазылған, әр жолы халықтың мүддесіне негізделген. Бұл құжат адамның ар-намысы мен бостандығын бәрінен биік қойды. Жаңа Конституцияда тұңғыш рет биліктің бөліну принципі, заңның үстемдігі, адам құқықтары нақты көрсетілді. Мемлекеттік тіл мәртебесі де осы заңмен айқындалды.
Отыз жыл ішінде еліміз түрлі тарихи кезеңдерден өтті. Экономикалық реформалар, саяси өзгерістер, халықаралық қатынастар – бәрі Конституция шеңберінде жүзеге асты. Осы құжаттың арқасында Қазақстанда тұрақтылық пен заңдылық орнықты. Ата Заң тек қағаз жүзінде ғана емес, шынайы өмірде де жұмыс істейтін қуатты құрал екенін уақыт дәлелдеді.
Қазіргі Қазақстан – әлемдік қауымдастық мойындаған ел. Мемлекетіміздің халықаралық аренадағы беделі де – Конституциямен бекітілген сыртқы саясат ұстанымының нәтижесі. Демек, бұл құжат елдің ішкі бірлігін ғана емес, сыртқы сенімін де қамтамасыз етіп келеді.
Конституция күні – мереке ғана емес, ойланатын күн. Бұл – әрбір қазақстандықтың өз құқықтары мен бостандықтарын еске түсіріп, ел алдындағы міндетін сезінетін ерекше сәт. Заңды құрметтеу – елге құрмет. Құқықтық мәдениет – тек заңгерлерге емес, бүкіл қоғамға ортақ құндылық.
Білім беру ұйымдарында Конституция күніне арналған ашық сабақтар, дәрістер, пікірсайыстар өтіп жатыр. Бұл – заңға деген сүйіспеншілікті бала жастан қалыптастырудың жолы. Өйткені құқықты білмей, қоғамды өзгерту мүмкін емес.
Қазір Қазақстан жаңа кезеңге аяқ басты. Саяси жаңғыру, әділетті Қазақстан құру – бәрі де Конституцияда жазылған басты ұстанымдарға сүйенеді. Бұл құжат қоғам мен мемлекет арасындағы алтын көпір іспетті.
30 жыл – тарих үшін қас қағым сәт. Ал біз сияқты дамушы жас мемлекет үшін үлкен тарих. Бірақ Ата Заңның миссиясы мұнымен шектелмейді. Ол – келер ұрпақтың да жолындағы Темірқазық. Біз оны жаттап алып, ұмытатын емес, күнделікті өмірімізге енгізетін уақыт келді.
Ата Заң – бұл ұлттың жүрегі, елдің рухы. Конституцияны құрметтеу – Тәуелсіздікті құрметтеу. Ендеше, әр тамыздың соңында тек мереке тойлап қана қоймай, болашаққа жауапкершілікпен қарауды үйренейік. Себебі елдің ертеңі – заң үстемдігіне негізделген әділетті қоғамда.
Зұлфухар ҒАЙЫПОВ,
Астана қаласы Қоғамдық кеңесінің төрағасы, саяси ғылымдар докторы
