Астанада мәдениетке, тарих пен халық өнеріне бейжай қарамайтын жұртшылық назарын аударған көрме өтті, деп хабарлайды astana-akshamy.kz.
«Ұлы дала шеберлерінің керуені» — жай ғана қолөнер бұйымдарын жиып көрсеткен шара емес. Бұл – өткен мен бүгінді тоғыстырып, ата-баба мұрасын қазіргі көзқараспен қайта пайымдауға арналған ауқымды көркем жоба.
Көрме кеңістігі – музейдің байыпты тынысы мен жәрмеңкенің қызулы лебін ұштастыра білген орта. Мұнда еліміздің түкпір-түкпірінен келген шеберлер бас қосты. Экспозицияның өзегінде – қол еңбегі, материалмен жұмыс істеу философиясы және дала өркениетінің бейнелі тілі тұр.
Қолөнер – ұрпақтан ұрпаққа жеткен мәдениет сөзі
Мұнда қолөнер тек кәсіп не тұрмыстық машық ретінде емес, ғасырлар бойы үзілмей жеткен рухани жадының көрінісі ретінде таныстырылады. Киіз бен керамика, тері мен күміс, ұлттық оюлар мен нышандар – бәрі бірімен-бірі тілдесіп, көзбен емес, көңілмен оқылатын астарлы әлемге айналады. Әр өрнек – сыр, әр бедер – бір заманның ізі.
Зергерлік өнер көрмеде айрықша орын алды. Мұндағы әшекейлер – жай ғана сәндік зат емес, ғұрып пен танымның көркем коды. Әйелдің бойжеткендік пен кемелдік сәтін бейнелейтін білезіктер мен сәукеле, киелі мәні бар жүзіктер мен мәртебені меңзейтін алқалар – қазақтың бейнелі тілінде сөйлейтін бұйымдар.
«Бүгінгі шеберлер – тек көне өнерді сақтап отырған жоқ, оны қайта жандандырып, жаңа қырынан ұсынуда. Мұндай көрмелердің жиі өтуі аса маңызды. Бұл – ұлттық өнерге деген ынтаны оятатын қуатты құрал», – дейді көрмені ұйымдастырушылар.
Жаңарған бояу, жаңғырған мән
Көрмеге қатысқан 15 шебердің әрқайсысы дәстүрлі формаларға өз көзқарасын қосты. Бірі – көне рәміздерді жаңаша пайымдап, бірі – материал таңдауда тосын шешімдерге барған. Стильдік палитра кең: ұлттық нақыштан – этнофутуризмге, нәзік минимализмнен – заманауи урбанизмге дейін.
Мысалы, пиксельді өрнекпен безендірілген киіз панно, лазермен ойылған былғары сөмке немесе ежелгі археологиялық бұйымдардан шабыт алған, бірақ мегаполис мінезіне сай жасалған әшекейлер – мұның бәрі жай эксперимент емес. Бұл – дәстүрдің тоқтап қалмағанын, тірі екенін, заманмен бірге түрленіп келе жатқанын көрсетеді.
«Керуен» атауы да жайдан-жай таңдалмаған. Бұл – Ұлы Жібек жолының тарихына меңзеу ғана емес, сонымен қатар мәдениет ағынының, ой мен өнердің көшіп-қонуы, ауысуы, жалғасуы дегенді білдіретін бейнелі атау. Керуен – тоқтаусыз қозғалыс, жаңаға ұмтылу, өткенмен байланысын үзбеген бүгін.
Дала халқы өзге жұртпен қолөнер арқылы байланыс орнатқан: сауда жасаған, білгенін бөліскен, өзгенің өнегесін сіңірген. Бұл үрдіс әлі де жалғасып жатыр.
Бүгінгі керуен – шекарасыз сапар
Қазір бұл «керуен» оазистен оазиске емес, бір көрме залынан екіншісіне, бір қаладан келесісіне, бір елден өзгесіне қарай сапар шегуде. Ол өзімен бірге тек бұйым емес – таным, талғам, өнер, болмыс әкеледі. Жаңғырған ұлттық өнер – ұлттың өзіне деген сенімін де жаңартады.
Сандық дәуірде – адам қолынан шыққанның құны арта түсті.
Цифрлы көшірме мен стандарттар үстемдік құрған заманда қолдың табы қалған, жылуы сезілетін дүниенің қадірі артып келеді. Қолөнерге бетбұрыс – сәнге еру емес, шынайылыққа, төл рухқа оралу.
Қазақ елі бүгінгі таңда Шығыс пен Батыстың тоғысқан тұсында тұрып, өз мәдени картасын қайта зерделеуде. «Ұлы дала шеберлерінің керуені» сынды көрмелер – бұл үрдістің бір ғана көрінісі емес. Бұл – қазақ болмысына жаңаша көзқарас. Бұл – этнография мен өнердің арасына шек қоймай, біріктіре сөйлету. Бұл – XXI ғасырдағы ұлттық стильдің қандай болатынын бірге іздеу.
«Шеберлер керуені» – жай ғана көрме емес. Бұл – көзқарас. Бұл – өткенге иек арта отырып, болашаққа жасалған сенімді қадам. Бұл – дәстүрдің мұражайда шаң басып жатпағанын, оны дәл қазір, осы жерде, осы қоғамда адамдардың өз қолымен жасап жатқанын дәлелдейтін оқиға.
