Қазақстандағы медициналық ұйымдарда түрлі ауруларды ерте сатысында анықтау және олардың алдын алу мақсатында жүйелі скринингтік тексерулер жүргізіледі. Бұл тексерулер мемлекет кепілдік берген тегін медициналық көмек көлемі мен міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі аясында жүзеге асырылады. Кімнің тегін скринингтен өте алатыны, қай жаста және қандай ауруларға тексерілуге болатыны жөнінде қалалық коммуникациялар қызметінде өткен брифинг барысында «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамының Астана қаласы бойынша филиалының директоры Гүлжан Шайхыбекова түсіндіріп берді, деп хабарлайды astana-akshamy.kz.
Оның айтуынша, Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ еліміздің аумағында тұрақты тұратын шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке сәйкес мемлекет кепілдік берген тегін медициналық көмек көлемі және МӘМС жүйесі аясында скринингтік зерттеулерден өте алады.
Ал уақытша тұратын шетелдіктер, оның ішінде Еуразиялық экономикалық одаққа (ЕАЭО) мүше мемлекеттердің еңбек мигранттары мен олардың отбасы мүшелері алғашқы медициналық-санитариялық көмек ұйымдарына ерікті және міндетті медициналық сақтандыру шарттары негізінде тіркеліп, МӘМС жүйесі аясында скринингтік зерттеулерге қатысу құқығына ие.
Қазақстан азаматтары «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодекстің 80-бабына сәйкес профилактикалық медициналық тексерулер мен скринингтік зерттеулерден өтуге міндетті.
Скрининг азамат тіркелген емханада жүргізіледі.
Скрининг екі жас санатына бөлінеді:
• Балалар – 0 жастан 18 жасқа дейін;
• Ересектер – 30 жастан 70 жасқа дейін.
Скрининг екі жас санатына бөлінеді:
• Балалар – 0 жастан 18 жасқа дейін;
• Ересектер – 30 жастан 70 жасқа дейін.
Амбулаториялық-емханалық ұйымдар халықты скринингтік зерттеулердің мақсаты мен маңызы туралы хабардар етіп, азаматтарды тексеруден өтуге телефон арқылы шақыру, SMS-хабарлама жіберу, үй аралау және ресми сайттар мен әлеуметтік желілердегі ақпараттық кампаниялар арқылы шақырады.
Мемлекет кепілдік берген тегін медициналық көмек көлемі аясында Қазақстанда жүргізілетін скрининг түрлері
Артериялық гипертонияны, ишемиялық жүрек ауруын, мінез-құлықтық қауіп факторларын (оның ішінде глаукоманы) ерте анықтау:
• Жасы және санаты: 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы ерлер мен әйелдер, егер олар осы аурулар бойынша динамикалық бақылауда тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
• Жасы және санаты: 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы ерлер мен әйелдер, егер олар осы аурулар бойынша динамикалық бақылауда тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
Қант диабетін ерте анықтау:
• Жасы және санаты: 30-70 жас аралығындағы ерлер мен әйелдер, егер оларда қант диабеті тіркелмеген болса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
• Жасы және санаты: 30-70 жас аралығындағы ерлер мен әйелдер, егер оларда қант диабеті тіркелмеген болса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
Сүт безі қатерлі ісігін ерте анықтау:
• Жасы және санаты: 40-70 жас аралығындағы әйелдер, егер олар сүт безі қатерлі ісігі диагнозымен динамикалық есепте тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
• Жасы және санаты: 40-70 жас аралығындағы әйелдер, егер олар сүт безі қатерлі ісігі диагнозымен динамикалық есепте тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
Жатыр мойны қатерлі ісігін ерте анықтау:
• Жасы және санаты: 30, 34, 38, 42, 46, 50, 54, 58, 62, 66, 70 жастағы әйелдер, егер олар жатыр мойны қатерлі ісігімен есепте тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 4 жыл сайын.
• Жасы және санаты: 30, 34, 38, 42, 46, 50, 54, 58, 62, 66, 70 жастағы әйелдер, егер олар жатыр мойны қатерлі ісігімен есепте тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 4 жыл сайын.
Тоқ ішек (колоректалды) қатерлі ісігін ерте анықтау:
• Жасы және санаты: 50–70 жас аралығындағы ерлер мен әйелдер, егер олар тоқ ішек ісіктері бойынша есепте тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
• Жасы және санаты: 50–70 жас аралығындағы ерлер мен әйелдер, егер олар тоқ ішек ісіктері бойынша есепте тұрмаса;
• Өту жиілігі: әр 2 жыл сайын.
В және С вирустық гепатиттерін ерте анықтау (екі кезеңнен тұратын тексеру)
Қауіп топтарына мыналар жатады:
• Медициналық қызметкерлер (жұмысқа қабылданған кезде және әр алты ай сайын):
o қан қызметі ұйымдарында жұмыс істейтіндер;
o инвазивті процедуралар жүргізетіндер, қан өңдеу және гемодиализбен айналысатындар;
o хирургиялық, стоматологиялық, гинекологиялық, акушерлік, гематологиялық бейіндегі ұйымдардың қызметкерлері;
o клиникалық, иммунологиялық, вирусологиялық, бактериологиялық және паразитологиялық зертханаларда жұмыс істейтіндер.
o қан қызметі ұйымдарында жұмыс істейтіндер;
o инвазивті процедуралар жүргізетіндер, қан өңдеу және гемодиализбен айналысатындар;
o хирургиялық, стоматологиялық, гинекологиялық, акушерлік, гематологиялық бейіндегі ұйымдардың қызметкерлері;
o клиникалық, иммунологиялық, вирусологиялық, бактериологиялық және паразитологиялық зертханаларда жұмыс істейтіндер.
• Жоспарлы және шұғыл операцияға түсетін науқастар (операция алдында және операциядан кейін алты ай өткен соң);
• Гемодиализ, гематология, онкология, трансплантология, жүрек-қан тамырлары және өкпе хирургиясы орталықтарының пациенттері (госпитализация кезінде және одан кейінгі 6 айда);
• Қан құю (гемотрансфузия), трансплантация және ағзаларды (толық немесе ішінара), тіндерді, жыныс, фетальды, бағаналы жасушаларды немесе биологиялық материалдарды алатын науқастар (процедура алдында және 6 айдан кейін);
• Жүкті әйелдер (медициналық есепке алынған кезде және егер бұрын тексерілмесе, босану алдында);
• ВИЧ инфекциясын жұқтыру қаупі жоғары топтағы адамдар (ВИЧ-тестілеуге жүгінген кезде, бірақ 6 айда бір реттен жиі емес).
Жүкті әйелдер мен балаларға арналған скринингтер:
Жүкті әйелдерге пренаталдық скрининг жүргізіледі:
• 3 рет ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ): жүктіліктің 11–13, 19–21 және 30–32 апталарында.
Жаңа туған нәрестелерге:
• Неонаталдық скрининг – 4 кезеңнен тұрады және баланың өмірінің алғашқы 28 күнінде өткізіледі. Егер бірінші кезеңнің нәтижелері қалыпты болса, қалған үш кезең жүргізілмейді.
• 3 рет ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ): жүктіліктің 11–13, 19–21 және 30–32 апталарында.
Жаңа туған нәрестелерге:
• Неонаталдық скрининг – 4 кезеңнен тұрады және баланың өмірінің алғашқы 28 күнінде өткізіледі. Егер бірінші кезеңнің нәтижелері қалыпты болса, қалған үш кезең жүргізілмейді.
Балаларға арналған қосымша скрининг түрлері:
• Аудиологиялық скрининг – туылғанда, 3 айда, 1, 2, 3 және 6 жаста;
• Психофизикалық дамуды бағалау скринингі – 5 жасқа дейін 3 кезеңде;
• Офтальмологиялық скрининг – шала туған балаларға 4 кезеңде;
• Жұлын бұлшық ет атрофиясын (СМА) тасымалдаушылыққа тексеру – 16–17 жастағы қыздарға, некеге дейін немесе жүктілікті жоспарлау алдында.
• Аудиологиялық скрининг – туылғанда, 3 айда, 1, 2, 3 және 6 жаста;
• Психофизикалық дамуды бағалау скринингі – 5 жасқа дейін 3 кезеңде;
• Офтальмологиялық скрининг – шала туған балаларға 4 кезеңде;
• Жұлын бұлшық ет атрофиясын (СМА) тасымалдаушылыққа тексеру – 16–17 жастағы қыздарға, некеге дейін немесе жүктілікті жоспарлау алдында.
