Қазан айында инфляцияның 12,6%-ға дейін баяулауы реформалардың бейімделу кезеңін азаматтар мен бизнес үшін күйзеліссіз өткізуге бағытталған Қазақстан үкіметінің экономикалық шешімдерінің алғашқы айқын нәтижесі болды, деп хабарлайды astana-akshamy.kz Zakon.kz сайтына сілтеме жасап.
Басқарылатын баяулау
Тұрақтандыруда тарифтік және отын сегментіндегі шаралар, салықтық рақымшылық және ішкі сұранысты қолдау шешуші рөл атқарды. Өткен жылы Қазақстан экономикалық реформалардың белсенді кезеңін бастан өткерді: тарифтік саясатты қайта қарау, салықтық жаңарту, энергетикалық және отын нарықтарынераықтандыру. Қазан айында бірінші бетбұрыс болды – инфляция 12,9% — дан 12,6% — ға дейін төмендеді. Бұл 0,3 пайыздық тармаққа төмендеу бір қарағанда қарапайым, бірақ экономикалық динамиканың бағытын түсіну үшін өте маңызды. Тарифтік сектор баяулауға басты үлес қосты. Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, ақылы қызметтердің бағасы бір айда 0,8% төмендеп, бір жылдағы теріс динамиканы алғаш рет көрсетті. Бұл 16 қазанда күшіне енген коммуналдық тарифтер мен жанармай бағасының өсуіне мораторийдің тікелей нәтижесі болды. Аталған тәсіл өзіндік «тұрақтылық дәлізіне» айналды: мемлекет қолмен басқаруға оралмады, бірақ экономикаға бейімделуге мүмкіндік беру үшін бағаның өзгеруін уақытша шектеді. Бұл реформаларды тоқтату туралы емес, азаматтарды шығындардың өсуінен қорғайтын және бизнеске шығындарды қалпына келтіруге уақыт беретін басқарылатын баяулау туралы.
Тарифтер мен сенім: әлеуметтік тұрақтандыру
Тарифтерді көтеруге мораторий 2026 жылдың бірінші тоқсанының соңына дейін ұзартылды. Бұл қадам» болжамдылықтың зәкірі » болды – бұл мемлекет реформалар траекториясын бақылайтын халық пен бизнес үшін маңызды белгі. Сонымен қатар коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту жұмыстары тоқтатылмағанынан үкімет бірнеше рет атап өтті. Табиғи монополиялардың шығындарын оңтайландыру желілерді жаңартуға инвестицияларды жоғалтпай тарифтерді ұстап қалуға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда бұл әлеуметтік қорғау мен нарықтық тәртіп арасындағы тепе-теңдіктің жарқын мысалы, ол ұзақ мерзімді перспективада инфляция тұрақтанғаннан кейін, жылына 5-6% шегінде тарифтердің басқарылатын өсуіне оралу үшін жағдай жасайды.
ЖЖМ және азық-түлікті бақылау
Пакеттің маңызды элементі АИ-92 маркалы жанар май және дизель отыны бағасының өсуін шектеу болды. ЖЖМ сегменті дәстүрлі түрде көлік және азық-түлік логистикасындағы өзіндік құнның 20% — на дейін қалыптастырады және оны тұрақтандыру нарықтағы баға деңгейіне тікелей әсер етеді. Сондықтан уақытша мораторий енгізу шығындардың, демек, қайталама инфляциялық әсердің өсуіне жол бермеді. Сонымен қатар азық-түлікті тұрақтандыру қорларын қаржыландыру екі есеге артып, ауыл шаруашылығы өндірушілерін қолдау кеңейтілді. Бұл тәсіл сөрелердегі бағаларды «сөндіріп» қана қоймайды, сонымен қатар ішкі ұсыныстың өсуін ынталандырады, саудадағы отандық өнімдердің үлесін арттырады. Осылайша, азық-түлік қауіпсіздігінің жаңа логикасы шектеу арқылы емес, өндірісті кеңейту арқылы құрылады.
Салықтық «жұмсақтық» және бизнес сенімі
2026 жылдан бастап Қазақстан жаңа Салық кодексіне көшеді. Бірақ қазірдің өзінде Үкімет микро және шағын бизнес субъектілері үшін қиындықсыз ауысуды бастады. Сонымен, 2026 жылдың 1 сәуіріне дейін мұндай компаниялар негізгі қарызды айыппұлсыз және өсімпұлсыз төлей алады, ал тексерулер мен камералдық бақылау жойылады. Бұл шешім сенім ортасын қалыптастырады және микро және шағын бизнеске «таза парақтан» бастауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар кәсіпкерлер үшін жеңілдетілген салық режимі сақталды, бұл әкімшілік жүктемені азайтады және өзін-өзі жұмыспен қамтуды ынталандырады. Премьер-министр Олжас Бектенов атап өткендей, Үкіметтің басты бағыты еліміздің табысты дамуының негізгі көрсеткіші ретінде әрбір қазақстандықтың әл-ауқаты болып қала береді. Сенім мен дәйектілікке негізделген бұл логика жаңа экономикалық модельде маңызды болады.
Ипотека және сұранысты қолдау
Қазан айында Үкімет жеңілдетілген ипотека бағдарламаларын да кеңейтті. «Наурыз» және «Наурыз-Жұмыскер» жобаларын қаржыландыру көлемі екі есеге – 500 млрд теңгеге дейін ұлғайтылды, ал «Әскери баспана» бағдарламасы қайта жанданды. Құрылыс секторы үшін бұл жаңа тапсырыстарды, отбасылар үшін-тұрғын үйдің қолжетімділігіне сенімділікті, ал экономика үшін – тұтынушылық сұранысты ынталандыруды білдіреді. Инфляцияның 0,3 т. п. бойынша төмендеуі — тек бірінші әсер. Үкімет 2026 жылы инфляция 9-11% — ға дейін төмендейді деп күтеді. Тарифтерді тежеу, отынды бақылау, ШОБ және азық-түлік нарығын қолдау тапшылықсыз және күрт түзетулерсіз басқарылатын тұрақтандыруға жағдай жасайды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «Экономикалық реформалардың басты мақсаты – ЖІӨ-нің өсуі ғана емес, азаматтардың әл-ауқатын арттыру және болашақтың болжамдылығы» екенін бірнеше рет атап өтті. Қазан айындағы нәтиже бұл курстың жұмыс істейтіндігінің айқын дәлелі болды.
