НАСЫБАЙ АТЫП, ҚОР-ҚОР ТАРТЫП…

Темекі қорабы сыртында адам өміріне қауіптілігі жазылса да, тартатындар оны елемей жүр. Жә, бүгінгі айтылар әңгіме бұл жөнінде емес. Жас та, кәрі де құмартқан насыбай мен қор-қор төңірегінде сөз өрбітеміз.

Насыбайдың ашық саудада сатылып келе жатқанына біраз жылдың жүзі болды. Осыдан екі жылдай бұрын ҚР Ішкі істер министрлігінің Денсаулық сақтау министр­лігіне жолдаған насыбайды есірткі заттардың, нақтырақ айтқанда, шөптік микстердің қатарына қосу жөніндегі ұсы­ны­сынан қайран болмады. Себебі, ол базар сөрелерінде әлі тұр. Ал, кәмелетке толмаған балалардың мектеп ішінің өзінде насыбайды ататыны туралы бұқаралық ақпарат құралдарында сан мәрте жазылды. Енді мынаған назар аударыңыз. Дәрігерлердің дерегіне жүгінсек, бізде ауыз қуысындағы қатерлі ісікке шалдыққан азаматтардың үлесі әйелдермен салыс­тыр­ған­да он есе артық. Көршілес Өз­бекстандағы онкология орта­лығының мамандары тіл, ауыз қуысындағы қатерлі ісікке іліккендердің саны тоқсан пайызға жетке­нін мәлімдеді. Қырғыз дәрігер­лері болса, насыбайдың іш­кі секрециялық бездерді қа­бын­ды­рып, белсіз­дік­ке душар ете­тінін айтады. Осыдан ке­йін танауы жыбырлаған жас­өспірімдердің тағдырына алаң­дай­сың. Ішке кеулей кіретін бұл кесапаттың жолын кесетін бір шараның болмағанына та­ғы налисың.

Біз қашан да қоғам бай­лы­ғы – адам екенін жақсы бі­ле­міз.­ Сөйте тұра, дәрігерлер кел­­тірген дерекке зер сал­май­­­мыз. Насыбай ұлт тағ­ды­­­рына кесірін тигізеді деп­ көше бойын ұрандату мін­­дет емес шығар. Әлде ол белгілі біреулердің көлеңкелі бизнесіне айналғасын, жанды жегідей жейтін індетті ауыздықтау мүмкін болмай тұр ма?
Түркіменстан президенті Гурбангулы Бердымұхамедов насыбайды жасаған, оны сатқан адамдарға 50-500 доллар мөлшерінде айыппұл салынатын, қайталанса айыппұл көлемі 8-17 мың долларға жететін, мұны да елемесе, екі жыл түзеу мекемесіне немесе бір жылға бас бостандығынан айыру туралы пәрменді жар­лық­ шығарды. Ал біздің бас санитар тым-тырыс.

Өкпені ысқа көметін қор-қордың зияны туралы да шетел дәрігерлері дабыл қағуда. Олардың айтуынша, бықсып жанған қор-қор көмірінен улы газ бөлініп, ол сумен ара­лас­қанда адам ағзасына зиян екі есе тиеді екен. Мұның да белсіздікке әкеліп соғатын кесапаты бар. Ауғанстанда көкнәрді, қарасораны езіп шегу үшін қор-қор ыдысының үлкендеуі пайдаланылады. Қарасора тартқан құмыраны көпке дейін жумайды. Себебі, әлгі қолданылған ыдыстың ішіне қарасора шайыры – тетрагидроканнабинол жиналады. Оны спиртпен жуып, қайта тартады. Осындай келеңсіз тәжірибелер жекелеген интернет желілерінде өріп жүр. Сондықтан адам ағзасы мен санасын улайтын мұндай кесапаттың тезірек жолын кесуіміз шарт.

Бізде қор-қор ойын-сауық орталықтары мен арнайы клубтарда сатылады. Осы орындарға жасөспірімдердің бас сұғатыны мені қатты ойлантады. Ұзын түтікшені жайлаған түтін талайдың өрісін тарылтып жатпағанына кім кепілдік береді?! Ал біз болсақ, оны тартып мәзбіз.

Әмірхан
АЛМАҒАНБЕТОВ,
amirhan-0468@mail.ru