ІЗГІЛІКТІ ІС, АБЫРОЙЛЫ МІНДЕТ

«…Мүмкіндігі шектеулі азаматтарымызға көбірек көңіл бөлу керек. Олар үшін Қазақстан кедергісіз ай­маққа айналуға тиіс».

Н.Назарбаев

«Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауынан

Елбасының «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауында әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына кірудің басты тұжырымдамасы тиянақталып, алдағы атқарылар жұмыс межесі белгіленді. Жаңа ғасырдағы қазақ қоғамы өркендеп, қалыптасқан кемел мемлекетке айналуы осы міндеттердің жеңісті шешімінде жатыр. Оның маңызды бір бөлігі – әлеуметтік саясаттың жаңа ұстындармен ұштасуы заңдылық болса керек.

Әсіресе, мүмкіндігі шектеулі жан­дардың мүдделерін қорғап, жай-ахуа­лына көбірек көңіл бөлу қажеттігі биылғы Жолдауда ерекше айтылып өтті. Елбасы «ондай адамдарға қам­қорлық көрсетілуі тиіс. Бұл – өзіміздің және қоғам алдындағы  біздің парызымыз» деп, әлеуметтік жағдайы төмен азаматтардың мұң-мұқтажы, мүддесі естен шығарылмауын ескертті.

Астанада ресми тіркелген 18 696 мүгедектің 2871-і балалар. Оның ішінде жүріп-тұруы қиын мүгедектердің саны – 4661, оның 1148-і сәбилер. Ал арбаға таңыл­ғандар саны – 867 адам, 283 бала өз­ді­гінен жүріп-тұра алмайды. Зағип жан­дардың жалпы саны – 2127 адам. Құлағы естімейтіндердің саны мыңнан асады. Психикалық дерті бар 3243 науқас  медициналық көмек алуда.

Қалада мүгедектерге әлеуметтік қызмет көрсетудің бірегей жүйесі қалыптасқан. Психоневрологиялық науқас баланы тәрбиелеп отырған отбасыларына әлеуметтік көмек көрсететін үш бөлім жұмыс істейді. 314 бала осы қызметкерлердің қам­қорлығында. Үш жүзден аса жал­ғызілікті қарттар мен дәрменсіз мү­гедектерді қамқорлайтын бес бө­лімше бар. Елордадағы үш мемле­кеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде өткен жылда 756 адамға көмек көрсетілді. Бұл ретте әлеу­меттік қызметкерлердің жұмысы да ерекше. Әсіресе, өзгенің қайғысына ортақтаса білу – кәсіптік біліктілігінің басты белгісі. Олардың жанкешті еңбегі еленіп, келесі жылдың екінші жартысынан бастап әлеуметтік қорғау саласы қызметкерлерінің еңбекақысын 40 пайызға дейін арттыру көзделіп отыр. Мүмкіндігі шектеулі жандардың өміріне өзгеріс енгізу мақсатында мәдени шараларға тарту үрдіске айналып келеді. «Бәріміз бірдейміз – кемсітуді білмейміз» атты республикалық байқау осынау ізгілікті істің тұсауын кескен айырықша шара болғанын айтқанымыз жөн. Оған сегіз аталым бойынша 183 астаналық қатысты. Мүмкіндігі шектеулі жан­дардың шығармашылық қабілетін ашып, шеберлігін шыңдайтын жарыстан біздің қала тұрғындарының да қалыспағаны қуантады. Одан бөлек, «Қайсар» спорт клубында 320-ға тарта мүмкіндігі шектеулі аза­маттар суда жүзу, жеңіл атлетика, үстел теннисі, арбамен би, фут­бол, дойбы, тоғызқұмалақ, шахмат, пауэр-лифтинг сияқты спорт түрлерімен тұрақты айналысады. Олар әр деңгейдегі түрлі жарыстарға қатысып, жүлделі орындарды иеленуде. Спортшыларымыздың қан­жығасындағы 18 алтын, 17 күміс және 9 қола медалдары – осының дәлелі. Жалпы командалық есеп бойынша республикалық он алты команданың ішінде Астана қаласының құрамасы 5 – орынды иеленді. «Спешиал Олим­­пикс Казахстан» и «Спешиал Олим­пикс Европы и Азии» қозға­лысы да елордалық мүмкіндігі шек­теулі жандар арасында қолдау тапты. Республикалық, халықаралық жа­рыстардың қорытындысы бойынша 34 алтын, 38 күміс, 20 қола медалдарға осы спортшыларымыздың ерен ең­бегі мен қайсарлығының арқасында  қол жетті деп айтуға болады.

Елбасының әлеуметтік саладағы басымдық берген бағыттарының бірі – еліміздің кедергісіз аймаққа айналуы мәселесі еді. Оған жетудің басты амалы қаладағы барлық ғимараттарға мүгедектердің еркін қозғалысына қолайлығында жатыр. Қолданыстағы нысандардың мүмкіндігі шектеулі жандарға қолжетімдігін анықтау мақсатында жұмысшы топтары құрылып, паспорттау шаралары өткізілді. Әр аудандағы тиісті нысандар анықталды. Соңғы екі жылдың қорытындысы бойынша екі жүзден аса нысан тексеріліп, олардың мүге­дектерге қолайлылығы тексерілді. Оның қатарында мәдениет, спорт ғимараттары, денсаулық сақтау, білім беру мекемелері, әлеуметтік қорғау, мемлекеттік басқару мекемелерінің нысандары, сауда үйі, кафе, асханалар мен  ойын-сауық орталықтары бар. Тексерілген ғимараттардың барлығы талаптан шықты деуге болмайды. Алдағы уақытта да осы бағыт­тағы жұмыстар жүйеленіп, қала ғима­раттары мүмкіндігі шектеуді жандардың кіріп-шығуына қолайлы болуын құнттау мәселесі жолға қойылды. Ал жаңадан салынған құрылыс нысандарын қабылдау кезінде мүдделі адамдар ретінде мүмкіндігі шектеулі азаматтарды да тарту арқылы бұл мәселенің  тия­нақты да оңтайлы шешілетінін ай­туымыз керек. Бұл автомобиль жолдарын күрделі және ағымдағы  жөндеу жұмыстары барысында ес­керіледі. Келешекте жол жиегінен қоларба қауіпсіз қозғалып, жүре ала­тын жолаяқтар жасалады. Арнаулы бағдаршамдар мен жол белгілері де орнатылады. Қаланың көшелерінде, жол тораптарында жүргіншілерге арналған жарықмодульдер орнатылды. 398 автобус мүмкіндігі шектеулі азаматтарды мінгізіп, түсіретін  құрылғымен жабдықталды.

2013 жылы жұмысқа орналасу мәселесі бойынша 396 мүгедек сұраныс жасаған, оның 307-сіне жұмыссыздықтан әлеуметтік қор­ғаудың белсенді шаралары көрсе­тілген. 86 адам тұрақты жұмысқа орналастырылған, әлеуметтік жұмыс орындарымен және жастар тәжі­рибесімен 15 мүгедек қамтылған.  Ақылы қоғамдық жұмыстарды ұйым­дастыру уақытша жұмыс орындарын құруды және жұмыссыз азаматтарды, оның ішінде  мүгедектерді қосымша жалақымен қамтамасыз етуді көздейді. Олардың 131-і ақылы қоғамдық жұмысқа қатысты. Әсіресе, кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілігін жоғарылатудың орны ерекше. Кәсіби даярлау курстарына 75 адам жіберілген. Бүгінгі таңда Астана қаласы бойынша Бақылау және әлеуметтік қорғау депар­та­менті­мен бірлесіп, жеке оңалту бағ­дар­­ламасының негізінде еңбек етуге қабілетті мүгедектердің тізімін анық­тап, олардың жұмысқа орналасуына ықпал ету жұмыстары жүргізілуде.

Жұмысқа орналастыру мүмкін­діктерін кеңейту мақсатында еңбек етуге жарамды мүгедек азаматтардың тізімі www.job.astana.kz сайтында жарияланатын болады.

Сонымен қатар, елорданың жұмыс берушілеріне жүктелген мүгедектерді жұмысқа орналастырудың үш пайыздық міндеттемелерінің орындалуы жөнінде тиісті мекемелермен байланыс орнатып, ортақ шешімін іздестірудеміз.

Елбасы халыққа Жолдауында «Мүмкіндігі шектеулі адамдар тұр­мыстық қызмет көрсету, тағам өнер­кәсібі, ауыл шаруашылығы кәсіп­орындарында жұмыс істей алады. Мен барлық кәсіпкерлерге оларды жұмысқа орналастыруға көмектесіңіздер деп тағы да айтқым келеді. Сондай-ақ, 5-10 адамға арнал­ған арнайы квотаны енгізу мүм­кін­дігін қарастыруға болады» деді.

Алдағы уақытта мүмкіндігі шек­теулі жандардың жұмысқа араласып,  қоғам­ның белсенді мүшелері ретінде арамызда еркін жүріп-тұруына жол ашылады. Бұл – кез келген ізгілікті қо­ғам­ның алдындағы абыройлы міндет.

Алма АЛТЫБАЕВА ,
Жұмыспен қамту және
әлеумет­тік бағдарламалар басқармасының басшысы