БАЛАНЫ – ЖАСТАН

Қоғамда шешімін таппаған әлеуметтік мәселенің бірі – кәмелетке толмағандардың құқыларын қорғау, отбасылық жайсыздықтың алдын алу. Аталған мәселе бірнеше жылдан бері қалалық білім беру мекемелерінде күн тәртібінен түскен емес.

Кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқыларын қорғау жөніндегі комиссия – тұрақты жұмыс істейтін алқалы орган. Оның құра­мына мемлекеттік және құқық қор­­ғау органдарының, Зорлық пен зом­­бы­­лық­тың салдарынан өмірдің қиын жағ­дайына тап болғандарға арнал­­ған дағдарыс орталығының, «Әді­­лет» кәсіподақ ұйымының және Ме­­ди­­ци­налық-әлеуметтік сау­ық­­ты­ру ор­та­лығының өкілдері кіреді.

Астана қаласы әкімінің қаулы­сы­мен жыл басында Кәмелетке тол­ма­ған­дардың ісі және олардың құқы­ла­рын қорғау жөніндегі комиссияның міндеті Балалардың құқықтарын қорғау басқармасына берілді. Осы уақыт ішінде 4 рет комиссия отырысы өтіп, 36 материал қаралды. Айта кету керек, комиссия өткен отырыстың тапсырмалары бойынша есеп беруді дағдыға айналдырған. Талдау көр­сет­кендей, қаралатын мәсе­ле­лердің басым бөлігі – ата-ана құқы­ғын шектеу немесе айыру, бала­лар­ды арнайы білім мекемелеріне жіберу, ата-аналарды ішімдік ішу мен есірткіден бас тартқызу үшін күш­теп емдеуге жіберу сияқты болып келеді.

Мәселен, қаңтар мен наурыз ай­ла­рын­да 10 адам ата-ана құқынан айырылды. Тағы бес ата-ананың құқы­на шектеу қойылса, алтауы­ күштеп емдеуге жіберілді.

Алаңдататын тағы бір жайт, кәме­лет­ке толмағандардың қоғамдық жер­лерде әкімшілік құқық бұзуы белең алып тұр. Өкінішке қарай, жасөспірімдер өз қателіктерін дер­­ ке­­зін­де түсінбейді. Өзінен үл­кен­дердің жетегінде кетіп, қате­лік­терге жол береді. Осыдан келіп оң-солын таны­ма­ғандар қылмысты болып шыға келеді.

Кешкілік және түнгі уақытта кіре­бе­рістерде, аулада, саябақта, көңіл көтеру, ойын-сауық орындарында тәртіп бұзатын, ұрлық-қарлық жасаймын деп ұсталып қалып жатқан жасөспірімдер де бар. Мәселен, комис­сия­ның төрт оты­ры­сын­дағы алты материал бөгде адам­ның затын ұрлау дерегі бой­ын­ша қаралды.

Кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқыларын қор­ғау­ жөнін­дегі комиссия 2014 жылғы кешенді жоспар жасауда кәме­лет­ке тол­ма­ған­дардың қайтадан қыл^­мыс­қа баруының алдын алу мақсатында жас­өс­пі­рім­дерді ведомствоаралық дең­гейде әлеуметтік қолдау мәсе­ле­сін көтерді. Атап айтсақ, ата-аналардың жауапсыздығынан 8 бен­ 12 жас ара­лы^­ғындағы балалар­ды мектепке орна­лас­тырмау мәселесі өте өзекті. Себебі, ата-ана баласы туғанда оның құжатын АХАЖ ор­ган­да­рына уақытылы тір­ке­мей­­ді екен. Осылайша, комиссия шеші­мі­мен балалар мектепке тартылып, 12 жастағы жас­өс­пі­рім туу туралы куәлік алды. Айта кету керек, Бала­лар­дың құқық­та­рын қор­ғау бас­қар­масы құрыл­ға­лы бері, яғни, жар­ты жыл ішінде маман­­дар 5 бала­ның құжат алуына көмек­тес­кен, тағы 3 балаға құжат рәсім­де­луде. Осы жағдай бойын­ша жайсыз отбасылар мен олар­дың балаларымен, «тәуекел тобын­да­ғы­лар­мен» алдын алу жұмыстарын күшей­тіп, балалардың мектепке себепсіз келмеуіне жол бермеуге шара­лар қолдануда. Сонымен қатар, ата-аналар немесе олардың заңды өкіл­дерінің бала тәрбиелеуден жалтаруы, балаларды қаңғыбастыққа итер­ме­леу, теріс пиғылды әрекеттер жасауына қатыс­ты алдын алу жұмыс­та­рына көңіл бөлінуде.

Айта кеткен жөн, «Голубой парус»­ жеке білім беру мекемесі ди­рек­­­то­­ры­ның бастамасымен жай­сыз­ от­­ба­­сы­дан шыққан үш бала тегін оқуға кірісті. Нәтижесінде, екі ба­ла­­ның шешесі ішімдік ішуді қойып, өз-өзде­рі­не келіп жұмысқа орна­лас­қан. Ал, балалардың оқуға ын­тасы артып, мектептен тыс шара­лар­ға белсене қатысуда.

Сондықтан, бала тәрбиесіне кел­­ген­де, қоғам болып белсенділік таныт­­қа­­нымыз абзал.

Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ